Zatrudnienie w zakładach pracy chronionej
Mimo wprowadzenia nowych przepisów podatkowych nie ma większych zmian w zatrudnieniu w zakładach pracy chronionej - o czym świadczą ankiety wypełnione przez pracodawców na prośbę Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.
Biuro rozesłało imienną ankietę do 3 720 zakładów pracy chronionej, pytając o liczbę zatrudnionych pracowników, liczbę zatrudnionych osób niepełnosprawnych oraz plany zatrudnieniowe do końca roku 2000. Do 27 kwietnia na ankietę odpowiedziało 2585 zakładów, czyli 70 proc. Zatrudnionych w nich w sumie jest 169 tys. pracowników, czyli 77 proc. wszystkich zatrudnionych w zakładach pracy chronionej.

Co wynika z ankiety?
Procent zatrudnionych w zakładach pracy chronionej osób niepełnosprawnych w stosunku do ogółu zatrudnionych pracowników nie zmienił się od grudnia 1999 r. i wynosi 58 proc. Wzrasta natomiast powoli wskaźnik zatrudnienia osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (odpowiada to dawnej I i II grupie inwalidzkiej) z 18,9 proc. w stosunku do ogółu zatrudnionych w grudniu 1999 r. do 19,4 proc. w marcu.

Zmniejszyła się jednak liczba wszystkich zatrudnionych w zakładach pracy chronionej pracowników. Przypomnijmy, że z informacji zbieranych przez wojewodów wynika, że do lutego zatrudnienie niepełnosprawnych w zakładach pracy chronionej spadło o ok. 4,5 tys. osób. W zakładach, które odpowiedziały na ankietę, zatrudnienie osób niepełnosprawnych spadło od grudnia'99 do marca'00 o 3 tys. 385 osób. Ponieważ jednocześnie procentowy wskaźnik zatrudnienia nie zmienił się, oznacza to, że zwolnienia objęły jednakowo wszystkich pracowników, także pełnosprawnych.
Trochę inaczej wygląda sytuacja, jeśli uwzględni się zatrudnienie nie w osobach, ale w etatach. Otóż w grudniu 1999 r. w tych 2585 zakładach pracy było 276 tys. 265,4 etatów, w tym dla niepełnosprawnych - 160 tys. 240,5. W marcu wyglądało to odpowiednio - 271 894,4 etatów oraz 156 765,8.

Jakie zatrudnienie przewidują pracodawcy?
Pracodawcy zadeklarowali chęć zwiększenia zatrudnia do końca roku o 850 osób. Procent osób niepełnosprawnych do ogółu zatrudnionych utrzyma się, ale procent zatrudnianych osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wzrośnie do 19,8 proc.

Jeśli zrealizują swoje zamierzenia, liczba miejsc pracy dla niepełnosprawnych w ich zakładach od grudnia 1999 do grudnia 2000 zmniejszy się o 2 tys. 535.

Zatrudnienie w zakładach pracy chronionej (na podstawie danych z 2585 zpch)

	Grudzień 1999	Marzec 2000	Grudzień 2000 (przewidywane)
Zatrudnienie ogółem:	295417,6	290899,5	292917,5
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych	172687,8	69302,0	170152,7
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w proc. w stosunku do ogółu zatrudnionych	58,5	58,2	58,1
Zatrudnienie osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności:
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych	55921,0	56463,8	58050,4
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w %, w stosunku do osób ogółem	18,9	19,4	19,8
Zatrudnienie w etatach:
Zatrudnienie osób ogółem	276265,4	271894,4	272358,6
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych	160240,5	156765,8	157324,8

A co w poszczególnych województwach?
Jak wynika z ankiety pracodawcy traktują często zmniejszenie zatrudnienia w pierwszym kwartale roku jako przejściowe. W oparciu o ich deklaracje o zwiększeniu zatrudnienia w zpch można spodziewać się we tym roku w województwach: dolnośląskim, łódzkim, małopolskim, i wielkopolskim, a spadku w województwach: kujawsko - pomorskim, lubelskim, mazowieckim, opolskim, pomorskim, śląskim, świętokrzyskim i warminsko - mazusrkim. W pozostałych województwach zatrudnienie nie powinno ulec zasadniczej zmianie.

Województwa
	Zatrudnienie w osobach ogółem
	Grudzień 1999	Marzec 2000	Grudzień 2000 (przewidywane)
Zatrudnienie razem	295417,6	290899,5	292917,5
Dolnośląskie	36213,3	36223,7	38351,9
Kujawsko-pomorskie	26404,3	25400,6	25977,4
Lubelskie	8113,0	7947,1	7832,1
Lubuskie	8762,4	8267,1	8473,0
Łódzkie	24560,3	24707,4	25838,7
Małopolskie	18758,8	19105,6	18946,5
Mazowieckie	28227,3	27250,4	26112,3
Opolskie	5419,8	5277,7	5144,2
Podkarpackie	12994,9	12798,0	12799,8
Podlaskie	4894,8	4755,0	4943,0
Pomorskie	12192,0	11664,3	11678,5
śląskie	42454,3	41736,5	41016,1
świętokrzyskie	7197,5	7172,0	6754,9
Warmińsko-mazurskie	9591,6	9422,2	9033,1
Wielkopolskie	42155,0	41794,4	42595,3
Zachodniopomorskie	7478,4	7377,6	7420,8

Jeśli chodzi natomiast o zatrudnienie osób niepełnosprawnych, to w ich przypadku wzrost zatrudnienia powinien nastąpić w zpch w województwach: dolnośląskim, podkarpackim i wielkopolskim,. Zatrudnienie nie zmieni się w województwach: łódzkim i małopolskim. W pozostałych województwach zatrudnienie osób niepełnosprawnych może się w tym roku zmniejszyć. Najbardziej w województwach mazowieckim (spadek o 1316 etatów) i śląskim (spadek o 879), a najmniej w zachodnio-pomorskim (o 107,9) i lubelskim (o 107,6).
Ankieta jest imienna, każdy pracodawca udzielał oficjalnie informacji o swoim zakładzie, o planach zwolnienia lub zatrudnia pracowników.

Jak wyglądało to w poprzednich latach?
Zatrudnienia w zakładach pracy chronionej ulega pewnym wahaniom, zarówno w skali roku, jak w konkretnych województwach. Niektóre zakłady pracy chronionej powstają, inne firmy tracą ten status. Mimo to od mniej więcej dwóch lat zatrudnienie w zpch utrzymuje się na poziomie 220 tysięcy. Wcześniej było niższe, ok. 80 tysięcy.
We wrześniu 1999 r. powstał raport PFRON na temat badań dotyczących zatrudnienia i sytuacji ekonomicznej w zpch w 1998 r. Dane z tego raportu - a więc sprzed zmian w przepisach podatkowych, na które w tym roku narzekają pracodawcy osób niepełnosprawnych - wskazują, że w 1998 r. nowoprzyjętych do pracy niepełnosprawnych w zpch było 48 tys. 981 osób, a zwolnionych z pracy - 34 tys. 412. Różnica wynosiła więc 14 tys. 569. Procentowa rotacja w zpch wynosiła - 18 proc. pracowników nowoprzyjętych, a zwolnionych 21 proc.

Odbieranie i nadawanie statusu zpch
Biuro pełnomocnika otrzymało także informację o przyznawaniu lub odebraniu statusu zakładów pracy chronionej od wojewodów. Z danych otrzymanych 25 kwietnia br. wynika, że od początku roku 66 zakładom odebrano status zakładu pracy chronionej (na ogół na ich wniosek), a 31 firmom taki status przyznano. W zakładach, które straciły status zatrudnionych było 2 tys. 105 osób, a w nowych zpch - 1 tys. 62 osoby. Zagrożone utratą miejsca pracy są więc maksimum 1 tys. 43 osoby.
UWAGA: odebranie statusu zakładu pracy chronionej nie oznacza natychmiastowego zwolnienia z pracy. Wszystko zależy od powodów, z jakich zakład stracił status lub wystąpił o uchylenie go.

Pracodawcy występują o odebranie statusu najczęściej wówczas, gdy zatrudnienie w danym zpch spadło poniżej 20 pracowników lub gdy zakład nie zapewnia doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej oraz poradnictwa i usług rehabilitacyjnych, czyli w obu przypadkach - wówczas gdy zakład przestaje spełniać wymogi ustawowe.
W przypadku 12 zakładów przyczyną odebrania statusu była jedna z następujących przyczyn: zmiana formy prawnej funkcjonowania zakładu, przejęcie zakładu przez nowego pracodawcę, przejęcie niepełnosprawnych pracowników przez inny zpch, który "wchłonął" poprzedni.

I tak np.:
§ w województwie wielkopolskim 8 zakładów, zatrudniających 168 osób, straciło status zpch, w tym jeden, zatrudniający 54 osoby, został przejęty przez inny zpch, a w pozostałych straciło zatrudnienie 60 osób.
§ W województwie podlaskim zabrano status zakładu pracy chronionej spółdzielni inwalidów, a nadano go spółce z o.o., w którą przekształciła się ta spółdzielnia. Nikt nie stracił pracy.
§ W województwie małopolskim dwaj pracodawcy, którzy stracili status, poinformowali o zatrudnieniu ich niepełnosprawnych pracowników przez inne zakłady.
§ W województwie mazowieckim, w którym 12 zakładów straciło status, dwie decyzje dotyczyły spółdzielni "Mazowszanka" przejętej przez Central Properties S.A. oraz Space Canon Polska w Białobrzegach przejęty przez Space Canon Polska w Piotrkowie Trybunalskim. Pracy nikt nie stracił.
Według danych biura pełnomocnika przez wojewodów na przyznanie statusu zakładu pracy chronionej czeka jeszcze około 30 zakładów.
http://www.mpips.gov.pl